Od jaja, czyli ab ovo na kolorowo

W przerwie wielkanocnego biesiadowania warto wybrać się na  wystawę jajek innych niż wszystkie. Jak co roku podczas świąt, od godz. 10.00 do 17.00, w myślęcińskim Ogrodzie  Fauny Polskiej można  obejrzeć „zwierzopisanki”.

<!** Image 2 align=right alt="Image 79320" sub="Fot. Dariusz Bloch">Jajo to sama radość. Smakowite, jest źródłem zdrowia i urody. W warstwie symbolicznej raz było wszechświatem, w innych wierzeniach - jego zaczynem. Zawsze jednak początkiem. Będąc symbolem przebudzenia przyrody, przez chrześcijan przeniesionym na fenomen zmartwychwstania, pozostaje jajo radością. Triumfem życia nad śmiercią, a przynajmniej wiarą w jego cykliczność.

Z kurnika do muzeum

Tyle wokół jaj radości, że chętnie przydajemy im kolorów. Malując (pisanki) lub wydrapując wzory, (drapanki), gotując w barwnym wywarze (kraszanki) czy naklejając nań ozdoby (naklejanki). Jaja ozdabiamy od tysięcy lat. Legenda o korzeniach chrześcijańskich mówi, że pierwsze barwne jaja znalazły się w koszyku Marii Magdaleny, gdy ta szła do grobu Chrystusa w trzeci dzień po jego śmierci. Ich kolorowa przemiana miała być znakiem radosnej nowiny. Jednak inne źródła wskazują, że pierwsze malowane jajo pojawiło się 5 tysięcy lat temu!

Pisankowego protoplasty nie ma w zbiorach muzeum pisanek w ukraińskiej Kołomyi. Znaleźć tam jednak można ponad 6 tys. eksponatów we wszystkich kolorach - z czerwonym, znamionującym szczęście i żółtym wróżącym obfitość plonów, przez brązowy składający hołd matce - ziemi, po białoczarne kompozycje dla „odpędzenia złego”. Jaja drewniane i z kamieni szlachetnych, wydmuszki jaj kurzych, gęsich, a nawet strusich. Nie one są jednak największe - w kształcie ogromnego 13,5 metrowego jaja jest gmach muzeum!

<!** reklama>Kołomyja ma naśladowcę w Ciechanowie, odkąd w tamtejszym skansenie umieszczono kolekcję pisanek gromadzoną przez lata przez prof. Irenę Stasiewicz-Jasiukową. W tym drugim europejskim muzeum pisanek, obok jaj zdobionych makiem, ryżem i kaszą, są dekorowane cekinami i koralikami.

Siła podarunku

Jednak nie błyszczące ozdoby łączą ciechanowską ekspozycję ze słynnymi jajkami Fabergé, ale sposób powstania kolekcji. W 1969 r. panna Stasiewicz dostała w podarunku od narzeczonego Jasiuka pisankę z Opoczna i tak to się zaczęło! 85 lat wcześniej złotnik Peter Carl Fabergé otrzymał od cara Aleksandra III zlecenie wykonania jaja na prezent wielkanocny dla żony Marii. Cacko ze złotym żółtkiem i jajeczkami z rubinu w środku, tak się spodobało, że zapoczątkowało carską kolekcję 57 jajek Fabergé, zaś 12 kolejnych złotnik zrobił na zamówienie innych osób. Wszystkie były arcydziełami sztuki jubilerskiej - wykonane ze złota, bogato inkrustowane kamieniami szlachetnymi, kością słoniową i macicą perłową. Z kolekcji carskiej zachowało się 40 jaj, o innych słychać głównie przy okazji... aukcji. Jak ta ubiegłoroczna, podczas której pokryte różową emalią z diamentowym kogucikiem w środku jajo Fabergé wykonane dla Rotschildów osiągnęło cenę 18,5 mln. dolarów!

Jest wszakże sposób, by i nasz stół wielkanocny ozdobiły jaja a’la Fabergé. Wystarczy kupić komplet „koszulek termokurczliwych”, które po odzianiu weń zwykłego jaja z grzędy i włożeniu do wrzątku, pokryją je wyrafinowanym wzorem.

Serce w wydmuszce

Ów hit w zdobieniu pisanek daje co prawda ułudę jubilerskiego cacka, ale nie wypełnia wydmuszki diamentami. A jednak znaleziono sposób na pisanki z sercem szczerozłotym! Trzeba ich szukać na wielkanocnych aukcjach charytatywnych. Tej łódzkiej udało się skrzyknąć do dzieła pomocy m.in.: Magdalenę Abakanowicz, Jacka Fedorowicza czy Andrzeja Mleczkę. Artyści zdobią świątecznie strusie jaja, które potem są sprzedawane, a dochód wspiera wakacyjne wyjazdy dzieci niepełnosprawnych. Dwa lata temu zebrano w ten sposób 70 tys. złotych.

W Galerii „Kantorek” z eksperymentalną ekspozycją Szkoły Bydgoskiej sąsiadują wielkanocne stroiki z pisankami. Są tradycyjne, a jednak w galerii mają stałe miejsce. - To prace uczniów Zasadniczej Szkoły Zawodowej nr 5 - mówi Elżbieta Kantorek - którzy w ten sposób zarabiają na „zieloną szkołę”...

Mali artyści, których „zwierzopisanki” oglądamy w myślęcińskim zoo, biorąc udział w dorocznym konkursie, oswajają się z tradycją. - Dzieci konstruują z wydmuszek zwierzaki lub portretują je na skorupkach - wyjaśnia kierowniczka OFP, Tamara Samsonowicz. Robią to z takim sercem (ich prace widać na zdjęciu), że kiedyś na ich wielkanocnych stołach na pewno będą królowały pisanki zdobione własnoręcznie. Jak ongiś bywało.