Cmentarze w zasięgu wzroku

- Z cmentarza przy ulicy Bohaterów zobaczymy wszystkie dawne miejsca pochówku zmarłych w Nakle - mówi Sławomir Łaniecki, historyk, znawca i propagator dziejów regionu.

<!** Image 2 align=right alt="Image 136013" sub="Przy ulicy Mickiewicza w Nakle, tam gdzie dzisiaj znajduje się park Sobieskiego, do 1926 roku był cmentarz. Pozostałością po tej nekropolii jest murek wzdłuż chodnika i kasztanowce, wyznaczające w przeszłości przebieg cmentarnych alei / Fot. Paweł Antonkiewicz">To prawda, że obojętnie w jakimkolwiek miejscu Nakła staniemy, to w zasięgu wzroku będziemy mieć miejsce, w którym kiedyś chowano zmarłych?

Jeśli chodzi o tereny położone w centrum i w jego pobliżu, to tak. Dowiodło tego choćby majowe odkrycie, podczas prac budowlanych, regularnie ułożonych szkieletów u zbiegu Rynku i ulicy Poznańskiej. Prawdopodobnie było to - wieczne miejsce pochówku ofiar epidemii cholery, która w tamtych czasach często nawiedzała region. Na podobny cmentarz choleryczny natrafiono dwa lata temu podczas prac na ulicy Wodnej. Ofiary epidemii chowano w Nakle również w latach 70. i 80. XIX wieku na specjalnie wtedy utworzonym cmentarzu przy ulicy Sądowej. Kolejne miejsce pochówku zmarłych w wyniku zarazy było przy obecnej ulicy Gimnazjalnej, odkryto je podczas budowy domu - „akwarium” oraz przy zakładaniu kanalizacji.

<!** reklama>Dawne Nakło było miastem ludzi różnych wyznań. Czy powstały dla nich osobne cmentarze?

W 1939 roku miasto liczyło 10 tysięcy mieszkańców, większość stanowili wówczas Polacy, ale było też 10 procent Niemców, głównie ewangelików, i 8 procent Żydów. Wszystkie wyznania miały swoje miejsca pochówku. Cmentarz ewangelicki mieścił się przy ulicy Potulickiej. Zlikwidowano go po drugiej wojnie światowej, teraz stoją tam garaże. Żydów chowano przy ulicy Młyńskiej, dzisiaj jest tam Firma „Drogbud”. Ten cmentarz zniszczyli w 1940 roku Niemcy, którzy kamienie nagrobne wykorzystali jako płyty drogowe oraz przy budowie ramp kolejowych, znajdujących się po drugiej stronie Młyńskiej. Mały cmentarzyk koło swojej świątyni - jest teraz siedzibą biblioteki przy ulicy Bratkowskiego - mieli babtyści, a w XIX wieku zmarłych chowano również koło kościoła świętego Wawrzyńca.

<!** Image 3 align=left alt="Image 136013" sub="Fot. Archiwum">A gdzie chowano katolików?

- Do 1926 roku, tam gdzie teraz jest park Sobieskiego, między szpitalem i Nakielskim Ośrodkiem Kultury, istniał cmentarz założony pewnie w XIX wieku. Chowano na nim zmarłych do końca tego wieku. W największej części były groby ewangelików, w pozostałych katolikow i Żydów. Rosnące tam do dziś kasztanowce wyznaczają przebieg dawnych cmentarnych alei, a śladem po nim jest niski murek wzdłuż chodnika przy ulicy Mickiewicza.

Kiedy powstał cmentarz przy ulicy Bohaterów?

- To jedyne dzisiaj miejsce pochówku w Nakle utworzono na przełomie XIX/XX wieku. Warto jeszcze dodać, iż w okolicach Bielaw i na terenie nakielskiej cukrowni odkryto również pozostałości po cmentarzyskach kultury pomorskiej, pochodzące sprzed około 2500 lat.

Teczka personalna

Historyk, absolwent Akademii Bydgoskiej, nauczyciel historii, były dyrektor Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle, obecnie kieruje Nakielskim Ośrodkiem Kultury.

Znawca historii regionu i popularyzator wiedzy o niej, autor kilku książek i opracowań historycznych, przed kilkoma laty autor tekstów zamieszczanych w „Expressie Nakielskim”.